Schurer, Fedde

Fedde Schurer werd op 25 juli 1898 geboren in Drachten waar zijn vader als knecht op een scheepshelling werkte. Toen hij zes jaar was verhuisde het gezin naar Lemmer.

Nadat hij daar de school voor bijzonder lager onderwijs had gevolgd, werd hij timmerknecht en volgde hij ’s avonds lessen aan de tekenschool. Later studeerde hij voor onderwijzer en in 1919 werd hij benoemd aan zijn eigen oude school. Hij trouwde in 1924 met zijn collega Willy de Vries. Intussen was hij begonnen te dichten. Zijn debuut maakte hij in 1920 in het tijdschrift van It Kristlik Frysk Selskip, Yn ús eigen Tael, maar hij publiceerde onder invloed van Douwe Kalma ook in Frisia, orgaan van de Jongfryske Mienskip. Zijn eerste bundel Fersen werd in 1925 goed ontvangen. Als militant pacifist raakte hij in conflict met zijn schoolbestuur (Lemster schoolkwestie, 1930). Zijn vrouw en hij bedankten als lidmaten van de gereformeerde kerk en zij verhuisden naar Amsterdam, waar Fedde Schurer tot 1946 aan verschillende openbare scholen verbonden is geweest. Voor de Christelijke Democratische Unie werd hij in 1936 lid van de Provinciale Staten van Noord-Holland. Al in 1943 maakte Schurer de opzet voor een nieuw literair tijdschrift, waarvan onder de naam De Rattelwacht in 1944 een nummer is verschenen. Het was de voorganger van De Tsjerne (1946 – 1968). Als redacteur van dat blad heeft Fedde Schurer een groot aantal jonge schrijvers op weg geholpen. Hij was in 1946 naar Fryslân teruggekeerd om samen met Sjoerd van der Schaaf de redactie van de Heerenveense (later Friese) Koerier op zich te nemen. Een hoofdartikel van zijn hand werd in 1951 als beledigend voor de Heerenveense kantonrechter opgevat. Het oproer, dat op 16 november op het Leeuwarder Zaailand ontstond toen Schurer in hoger beroep terecht stond, is bekend gebleven als ‘Kneppelfreed’ (`Knuppelvrijdag`). Wettelijke regelingen voor het Fries zijn uiteindelijk het resultaat geweest van de publiciteit over die demonstratie.

Van 1956 tot 1963 had Schurer een zetel in de Tweede Kamer voor de Partij van de Arbeid.

Als dichter bleef hij zijn leven lang actief. Hij publiceerde in een tiental bundels met oorspronkelijke en vertaalde poëzie. De kroon op zijn werk als vertaler van psalmen was het gereed komen van het Frysk Psalm- en Gesangboek in 1955. Ook als toneelschrijver had hij succes, o.a. met zijn Bijbels drama Simson, waarvoor hij in 1949 de Gysbert Japicxprijs kreeg. Tot het eind toe bleef Schurer actief als spreker en propagandist voor de pacifistische stroming binnen de socialistische beweging. In 1964 begon hij met de publicatie van zijn memoires onder de titel ‘De besleine spegel’. Het manuscript was bijna klaar toen hij op 19 maart 1968 aan een hartaanval overleed.

In 2020 was er veel onvrede over de manier waarop het beeld van Fedde Schurer in Heerenveen werd verplaatst. Volgens velen, waaronder Hylke Speerstra, werd dit (zie voor links onder aan deze pagina) respektloos gedaan.

Literatuur
1971: Skriuwers yn Byld, nr.3: Fedde Schurer (1898-1968), samewngesteld door Gerrit Borgers, Freark Dam, Kees Nieuwenhuizen en D.A. Tamminga
1974: Ynlieding Samle Fersen, D.A. Tamminga
1986: R.J. Jonkman, De bining forfongen. Een receptie-esthetisch onderzoek naar Fedde Schurers visie op de Friese literatuur in De Tsjerne
1998: Fedde Schurer as politikus, beweger, dichter. Symposium gehouden op 16 mei 1998 in de Skierstins te Feanwâlden. BYSKRIFTEN nummer 20
1998: Ynlieding It dûbeld paradys, Freark Dam
1998: De wurdskat fan Schurer. Wurdlist by Fedde Schurer It dûbeld paradys. BYSKRIFTEN nummer 23
1999: Tony Feitsma. Fedde Schurer en syn idealen. BYSKRIFTEN nummer 26
2010: Johanneke Liemburg, Fedde Schurer (1898-1968)

Werk

Poëzie
1925: Fersen (2e dr. 1934)
1930: Utflecht - Fersen (2e dr. 1936)
1931: Heinrich Heine - vertaling van zijn gedichten
1934: Twiljocht (Voor vrienden, later opgenomen in Op alle winen)
1936: Op alle winen
1940: Fen twa wâllen
1949: Vox Humana
1955: Fingerprinten
1966: Opheind en trochjown - Fortalingen (vertalingen uit het werk van R.M. Rilke en J.W.F. Werumeus Buning)
1966: Efter it nijs
1966: De gitaer by it boek (2e dr. 1969, 3e dr. 1971)
1974: Samle fersen (met inleiding van Douwe A. Tamminga) (2e dr. 1975)
1998: It dûbeld paradys (bloemlezing, met inleiding van Freark Dam)
1999: Gedichte / Dichtwurk (vertelingen uit het werk van Heinrich Heine)

Verhalen
1963: Beam en bast

Diversen
1969: De bisleine spegel (2e dr. 1998)

Toneel
1942: Simson
1954: Bonifatius

Vertalingen
1945: Simson (Ned)
1969: De beslagen spiegel - Herinneringen (oersetting J.H. Brouwer)

Allerlei
1934: Lof fan alle tiden - Psalmen, gesangen en lieten
1945: Psalmen yn ‘e nacht (als 'Arend van der Meer')
1947: Boek fan de psalmen
1955: Frysk psalm- en gesangboek
1975: Fedde Schurer op en út (verzameling teksten van en over Fedde Schurer)
1976: Sawnrisom (een aantal door Schurer vertaalde liederen)
1998: Ik bin jim sjonger (liederen)

Meer informatie
Jelle van der Meulen, Friese literatuursite
Jan Ybema, FD 27-07-2020 (over verplaatsing beeld Fedde Schurer)
Hylke Speerstra, FD 27-07-2020 (over verplaatsing beeld Fedde Schurer)
Abe de Vries, FD 24-04-2021 (over manifest 'De ferbining ferbrutsen')

©Tresoar, 04-05-2021