Geboren: 02-01-1971, Noardburgum

Leven en werk

Nyk de Vries werd op 2 januari 1971 geboren in Noardburgum, waar hij ook opgroeide. Hij haalde zijn vwo-diploma op het Lauwers College te Buitenpost en verhuisde daarna naar Groningen,

om daar aan de universiteit geschiedenis te studeren. Zijn eerste doel was om iets met muziek te doen, maar omdat het conservatorium hem niets toeleek, koos hij voor geschiedenis. Daar is hij ook in afgestudeerd. Sinds 2008 woont en werkt hij in Amsterdam. Als docente creative writing is hij verbonden aan kunstacademie Artez in Arnhem.

Groningen
Nyk de Vries hoorde tot het groepje schrijvers dat in de tweede helft van de jaren negentig en het begin van 2000 de stad Groningen op de Friese literaire kaart heeft gezet. Deze groep, waar ook Meindert Talma, Albertina Soepboer, Tsead Bruinja en Jaap Krol deel van uitmaakten, viel op door het eigentijdse en ook eigengereide literaire werk, vaak in combinatie met muziek, waarmee een impuls werd gegeven aan de Friese literatuur. Men wist ook effectief gebruik te maken van het toen nog nieuwe medium internet.

Muzikant
Nyk de Vries is een dubbeltalent: hij is actief als schrijver en als muzikant. Al tijdens zijn middelbareschooltijd kreeg hij bekendheid als zanger van de Noardburgumer popgroep The Amp. In Groningen kwam hij in contact met Meindert Talma van Surhuisterveen, die ook geschiedenis studeerde. Beide studenten hadden dezelfde interesses en werden vrienden. In 1995 ontstond de muziekgroep Meindert Talma & The Negroes, waarin Nyk de Vries de gitaar voor zijn rekening nam. Iemand moet het doen is de titel van de eerste muziektheatervoorstelling van The Negroes. In de zomer van 2006 was de groep daarmee op diverse muziekfestivals te zien, om later in het jaar met het programma de theaters in te gaan.

Schrijver
In hun studententijd begonnen Talma en De Vries ook te schrijven. Samen richtten ze het Friestalige tijdschrift De Blauwe Fedde (1996 - 2002) op. Tijdens het eerste jaar van het verschijnen van dit tijdschrift kwam er elke maand een nummer uit, later daalde de frequentie. Het laatste nummer van de in totaal 29 edities kwam uit in 2002.

De eerste edities vielen vooral op door de uitgebreide interviews en verhalen en het slechte Fries. De Vries zei daarover dat het vooral stijloefeningen waren. Ze probeerden van alles uit en het was wel eens moeilijk om de grens te bepalen van wat nog interessant voor de lezer was.

In 2000 debuteerde Nyk de Vries met de roman Rezineknyn, een boek met een hoog autobiografisch gehalte. De Vries beschrijft een paar maanden uit het leven van een groepje jongens uit de hoogste klas van het voortgezet onderwijs. Jelma Knol [1] zei in haar bespreking in het literair tijdschrift Hjir dat vooral het aspect van de antiheld die de jongens vertegenwoordigen, haar intrigeerde. Jabik Veenbaas [2] was kritisch. Hij vond niet dat het De Vries was gelukt om een meeslepend geheel te smeden van de in zijn ogen te fragmentarische opzet: ‘Hij (De Vries) heeft niet genoeg ingezien dat de werkelijkheid, ook in een realistisch boek, altijd gedramatiseerd en geïntensiveerd moet worden’. In februari 2003 verscheen bij de Groninger uitgeverij Passage de Nederlandstalige versie met als titel Rozijnkonijn.

In 2001 werd De Blauwe Fedde yn petear gepubliceerd, een boek met interviews die eerder in het tijdschrift De Blauwe Fedde stonden. Uit de neerslag blijkt dat de interviewers oprecht nieuwsgierig zijn naar de man of vrouw met wie ze in gesprek zijn geweest. Ze stellen ongewone vragen en geven de mensen op papier alle ruimte. Het betreft vooral bewoners van de Friese Wouden die, met de voor die streken zo typerende eigenzinnigheid, aan het woord komen. In De Blauwe Fedde yn petear laten de beide schrijvers zien oog te hebben voor de sociale kant van het onderwerp.

De tweede roman van Nyk de Vries, Prospero: in simmerskiednis, kwam in maart 2006 uit in het kader van de Fryske Modernen, een initiatief van verschillende uitgevers, It Fryske Boek en It Skriuwersboun, opgericht om het schrijven van modern proza door nieuwe literaire schrijvers te stimuleren. Speelde Rezineknyn zich wat vorm en inhoud betrof dicht bij huis af, met Prospero zoekt De Vries het letterlijk verderop. De hoofdpersoon, Marco Vandaan, is een jonge muzikant die maar niet zijn draai kan vinden. Hij zit op een dood spoor, tot hij aan het werk raakt in de Spaanse hooglanden, bij het waterkundig project Prospero. Het lijkt erop dat hij een uitweg vindt en aan zijn persoonlijke omstandigheden kan ontsnappen, maar net als voor veel andere deelnemers aan het project is zijn verblijf in Spanje vooral een vlucht. Het schrijven van het boek was voor Nyk de Vries zelf ook een lastige klus. Halverwege heeft hij het boek helemaal overhoop gehaald omdat het verhaal te vol en te ingewikkeld was geworden. Uiteindelijk lukte het er toch een compact verhaal van te maken. Abe de Vries [3] benoemde in zijn bespreking de stijl als ironisch realisme: ‘Afstand en detaillering gaan hand in hand en veelal zegt het geschrevene ook iets over de tekst zelf, die op verschillende momenten een verdieping krijgt, een extra laag’. Hij besluit zijn bespreking met de opmerking dat met Prospero de nieuwe serie Fryske Modernen op indrukwekkende wijze gestalte krijgt. Ook Yvonne Dijkstra [4] zag een mooie roman, al was ze wel kritisch over de losse eindjes die De Vries achterlaat bij de afwikkeling van het verhaal: ‘Romantechnisch is het wat kort door de bocht’. Volgens haar zou het goed zijn wanneer de roman werd vertaald om zo een groter publiek te bereiken.

Het literaire tijdschrift Hjir publiceerde regelmatig prozagedichten (korte verhalen met het uiterlijk van een gedicht) van De Vries. In 2007 werden deze en andere prozaverhalen uitgebracht in de bundel Motorman en 39 andere proazagedichten. Het is een genre dat de schrijver volgens Yvonne Dijkstra [5] past als een jas. Het lezen deed haar denken aan zapgedrag: ‘Je ziet maar korte glimpjes, maar herkent toch meteen wat het is’.

De dingen gebeuren omdat ze rijmen, het vervolg op Motorman en 39 andere proazagedichten, kwam uit in 2011. Dergelijk werk draagt hij ook veel voor op poëziepodia, meestal in Nederland. In het kader van het Spaanstalige project Planeta Pato bracht Nyk de Vries in samenwerking met zijn vrienden Donald Donleben en Michiel Meeuwsen de teksten ook in Madrid voor het voetlicht. Verder stond hij op het Poetry International Festival, werd zijn werk gepubliceerd in het Amerikaanse onlinetijdschrift Words without borders en trad hij op in New York en Boston. In september 2010 volgde een optreden op het Frank O’Connor International Short Story Festival in Cork, Ierland. Naar aanleiding daarvan verscheen een aantal van zijn teksten op de Engelse literaire app Ether Books. Ook werden sommige teksten vertaald in het Duits en trad hij op in Bremen.

Vanaf 2011 was hij vaak te horen op Radio 1 met korte verhalen. Eerder maakte hij voor het VPRO-programma Cantina het 10-delige radiofeuilleton Wachten op Sumaisi over zijn verblijf in Malawi. Voor Omrop Fryslân maakte hij meer dan 80 ultrakorte hoorspelen, een serie die genomineerd werd voor de NL-Awards.

In 2015 volgde de publicatie van de roman Renger (Nederlandstalig), de Friese vertaling kwam uit in 2016. Het boek is geschreven als een literaire roadmovie, waarin beschreven wordt hoe de hoofdpersoon zich een weg zoekt in de relatie met zijn vader en daarmee naar zijn eigen volwassenheid. De recensies waren in het algemeen positief. Zo had Lieke van den Krommenacker [6] met name waardering voor de mysterieuze kant van het boek. Daarbij zag ze een roman die werd verteld 'met veel vaart en in mooie heldere taal'. In 2016 werd Nyk de Vries voor dit boek de Piter Jellespriis van de gemeente Leeuwarden toegekend.

Werk van De Vries is ook te vinden in verschillende Fries- en Nederlandstalige bloemlezingen. De bekendste daarvan is de tweetalige bundel Droom in blauwe regenjas / Dream yn blauwe reinjas (2004), samengesteld door Tsead Bruinja en Jaap Hilarides.

In november 2019 werd hij door gedeputeerde Sietske Poepjes voor een periode van twee jaar benoemd tot Dichter fan Fryslân. Zijn benoeming had hij, zo gaf de adviescommissie aan [7], mee te danken aan zijn performance waarin hij poëzie combineert met muziek. Naast het kunnen voordragen op die voor hem vertrouwde manier keek De Vries [8] ook uit naar andere mogelijkheden die deze functie hem zou kunnen bieden, bijvoorbeeld het opzetten van een project [9] voor het middelbaar onderwijs. Ook maakt hij er een aantal poëziefilms [10 en 11] voor Omrop Fryslân. In 2021 verzorgde hij een optreden tijdens Poetry International Rotterdam. Alle gedichten die De Vries maakte in deze functie, zijn te vinden op de website [12] fan Dichter fan Fryslân.

In 2021 deed De Vries mee aan het project  'IIsbaan yn 'e maaitiid', een digitale presentatie van een aantal ijsbanen buiten de winter om. Onderdeel hiervan was een aantal gedichten, waaronder 'Kontribúsje' [13] van Nyk de Vries. Ook nam hij als Dichter fan Fryslân [14 en 15] deel aan een 'Elfstedentocht' met het Cohda Kwartet.

Bronnen voor dit artikel
[1] Jelma Knol, Hjir - 3, juny 2000
[2] Jabik Veenbaas, LC 19-05-2000
[3] Abe de Vries, LC 07-04-2006
[4] Yvonne Dijkstra, FD 13-05-2006
[5] Yvonne Dijkstra, FD 19-04-2008
[6] Lieke van den Krommenacker, LC 18-12-2015
[7] Jacob Haagsma, LC 22-11-2019
[8] Katern Dichter fan Fryslân, FD 22-11-2019
[9] Elisabeth Post, LC 23-09-2020
[10] Jacob Haagsma, LC 07-11-2020
[11] Poëziefilms op YouTube
[12] Gedichten Dichter fan Fryslân
[13] YouTube, 12-05-2021
[14] Rianne Kramer, FD 21-08-2021
[15] Jacob Haagsma, LC 30-08-2021

Lijst van belangrijkste werk

Romans
2000: Rezineknyn
2001: De Blauwe Fedde yn petear (interviewboek samen met Meindert Talma; 2e druk 2001)
2006: Prospero: in simmerskiednis
2010: Per ongeluk reed ik naar het zuiden (bibliofiele uitgave ter gelegenheid van het Belcampo Stipendium)
2015: Renger (Nederlandstalig)
2016: Renger (Friestalig)

Poëzie
2007: Motorman en 39 oare proazagedichten
2011: De dingen gebeuren omdat ze rijmen
2021: Asman

Diversen
2021: It bêste fan Nyk de Vries

Vertalingen
2003: Rozijnkonijn (vertaling van Rezineknyn)
2007: Motorman en 39 andere prozagedichten (vertaling Motorman en 39 oare proazagedichten)
2007: Prospero (Vertaling van Prospero: in simmerskiednis)

Prijzen
2010: Belcampo Stipendium, literaire prijs Provincie Groningen
2012: Prix Europa, categorie Beste radio dramaserie, voor 1 minuutje, waarvan Nyk de Vries een van de auteurs was
2016: Piter Jellesprijs van de gemeente Leeuwarden voor Renger

Nominaties
2012: J.C. Bloemprijs voor De dingen gebeuren omdat ze rijmen
2012: Cultuurprijs Gemeente Tytsjerksteradiel
2014: Friese Popawards (categorie Bernlefprijs)
2014: NL-Award (voor ultrakorte verhalen Omrop Fryslân)
2016: Cultuurprijs Gemeente Tytsjerksteradiel
2018: Rink van der Veldepriis met Renger
2019: Shortlist Gysbert Japicxpriis met Renger

Meer informatie
Jelle van der Meulen, Friese literatuursite
Hedwig Terpstra, Ensafh., 30-03-2012 (vraaggesprek)
Website Nyk de Vries
Jaap Krol, FD 28-12-2016 (vraaggesprek)
Elisabeth Post, LC 11-10-2019 (over optreden in Litouwen)
Diane Romashuk, FD 06-12-2019 (oer Dichter fan Fryslân)
Jacob Haagsma, LC 12-12-2019 (oer Dichter fan Fryslân)
Website Dichter fan Fryslân (met alle gedichten en ander nieuws)
YouTube, 28-02-2021 (video De Asman)

©Tresoar, 17-11-2021

Foto auteur: Haye Bijlstra, Tresoar.

Alfabetische lijst schrijvers

Copyright © 2017 Sirkwy. Alle rjochten foarbehâlden.