Geboren: 29-09-1947, Sneek
-
Boeken, AV materiaal, artikelen, handschriften, brieven, muziek
-
Digitale Bibliotheek Nederlandse Letteren
-
gedichten
-
Beeldmateriaal
-
Biografie Fries
Leven en werk
Wilco Berga is geboren in Sneek waar hij ook zijn jeugd heeft doorgebracht. Toen hij naar de middelbare school ging, in het midden van de jaren zestig, raakte hij in de ban van de ‘protestgeneratie’ die toen in opkomst kwam.
Uiteindelijk vond hij zijn bestemming in de kunst en studeerde hij in 1972 af aan de Academie Minerva te Groningen. Berga richtte zich in de eerste jaren na zijn afstuderen volledig op het schilderen; in 1983 begon hij pas met schrijven. In de jazz van muzikanten als Charles Mingus, John Coltrane en Ben Webster herkende Wilco Berga iets van zijn opstandigheid. Sporen daarvan zijn terug te vinden in de ritmiek van zijn gedichten. Onrust en het zoeken naar avontuur zijn constanten in zijn leven. Schilderen, reizen en het bouwen en verbouwen van huizen zijn zaken die hij het liefst doet.
Schrijver
In de periode toen Berga als schilder zijn vorm zocht, bood het schrijven hem een uitweg. Hij schreef eerst in het Nederlands, maar ging al gauw over in het Fries omdat hij met die taal dichter bij zichzelf kon blijven. Het landschap van Noordwest Friesland waar Berga woont, dichtbij het water en de Afsluitdijk, is voor een belangrijk deel bepalend voor de sfeer in zijn werk. Wilco Berga schrijft het liefst poëzie, eerst waren dat gedichten die een verhaal vertelden, maar na verloop van tijd werden zijn verzen poëtischer en associatiever. Poëzie is voor Berga de basis van zijn schrijverschap. Zijn beeldend vermogen is sterk in zijn dichtbundels, zijn proza bevat sterk poëtische elementen.
In opdracht van het Anjerfonds maakte hij een bundel met gouaches en gedichten. Zo ontstond in 1990 zijn opmerkelijke debuut in boekvorm, de tweetalige bundel Reiger, vis en man/Reager, fisk en man. Voor zijn prozadebuut, de novelle Hauk en Hazze die in het najaar van 1993 verscheen, werd hij in 1996 beloond met de provinciale prijs voor debutanten, de Fedde Schurer-prijs. De wat geheimzinnige sfeer die hij opriep in Hauk en Hazze is ook terug te vinden in de roman De swannen fan Lorenz die eind 1997 uitkwam. De personen in de verhalen van Berga leven sterker met landschap en natuur dan bij de meeste mensen vandaag de dag het geval is. Voor de, helemaal in het Nederlands geschreven, bundel Gedichten en alles wat meegaat (1992) kreeg hij de tweede prijs van de stichting ‘Lift’ in de strijd om de Nationale Debuutprijs 1992. Zijn eerste, volledig Friese bundel was een jaar eerder verschenen onder de titel Fan dit lân in fresco. Een van de centrale thema’s in het literaire werk van Wilco Berga is het probleem van de eenling die het wel probeert, maar die er niet in slaagt om een gelijkwaardige relatie met anderen aan te gaan. De hartstocht, agressie, afgunst en wraak die een rol spelen in het leven van zijn hoofdpersonen zorgen ervoor dat ze eenling blijven. Ook in de in 1999 verschenen roman It krantefamke en in de roman Eilândochters (2004) speelt het probleem tussen persoonlijke invloed en toeval een rol. De tweetalige dichtbundel De fjilden foarby/Voorbij de velden, geïllustreerd met lino’s van Berga zelf, kwam in 2006 uit.
Toneel en liedteksten
Naast poëzie en proza is Wilco Berga ook actief als toneelschrijver. Hij heeft zowel Fries- als Nederlandstalige stukken geschreven, die onder anderen opgevoerd zijn door het Friestalig beroepsgezelschap Tryater. Voor de Friestalige rockopera Gysbert, Gysbert, die het leven van de Friese dichter Gysbert Japicx (1603-1666) als onderwerp heeft, heeft Berga het libretto geschreven. De opera is in september 2003 6 keer opgevoerd. Berga schreef ook het libretto voor de volksopera over Bonifatius die in juni 2004 2 keer in Dokkum is opgevoerd. In samenwerking met zanger Ernst Langhout heeft Berga de teksten gemaakt voor het liedprogramma Sjonger en Dichter, dat ook op cd is uitgekomen. (1998). Voor zanger Douwe Heeringa heeft hij chansonteksten van Jacques Brel vertaald voor het theaterprogramma ‘Brel, in Fries’, waar Heeringa verschillende podia mee aandeed.
Gedichten van Wilco Berga zijn opgenomen in de Spiegel van de Friese poëzie. In de bundel Fries stamboek / 500 jaar proza uit Friesland staat een fragment uit de roman Hauk en Hazze in een vertaling van Berga zelf. Het jubileumboek van de Unie van Waterschappen, Langs het water – korte verhalen van Nederlandse schrijvers bevat een Fries verhaal, met een Nederlandse vertaling van Wilco Berga.
Lijst van belangrijkste werk
Poëzie
1990: Reiger, vis en man / Reager, fisk en man (tweetalige dichtbundel)
1991: Fan dit lân in fresco ( Van dit land een fresco)
1992: Gedichten en alles wat meegaat
1996: De flamingo’s fan earder (De flamingo’s van vroeger)
2000: Eilânliet / Eilandlied (Friestalige dichtbundel met Nederlandse vertaling)
2006: De fjilden foarby / Voorbij de velden
2010: Harnzer tijgedichten - Harlinger getijdegedichten
2014: Allinne en yn koar / Alleen en in koor
Proza
1993: Hauk en Hazze (Haas en Havik)
1997: De swannen fan Lorenz (De zwanen [zonen] van Lorenz)
1999: It krantefanke (Het meisje uit de krant)
2002: It Portret (Het portret)
2004: Eilândochters (Eilanddochters)
2008: It smoarge bestean (Het vuile bestaan)
Verhalenbundel
2011: Dat it streamt
Toneel
1983: Kening (Koning) (eenakter)
1985: Side (Kant)(avondvullend stuk)
1988: Fijn zand (Nederlandstalige toneelmonoloog)
1992: Berchbewenners (Bergbewoners)(avondvullend stuk)
1996: Pikmar boulevard (Pikmeer boulevard) (een van de 10 scènes uit Hertejacht (Hertenjacht) geschreven door verschillende schrijvers)
Diversen
1997: Reispapieren, autobiografisch verslag van 14 jaar literair en beeldend werk
1998: Sjonger en Dichter (Zanger en dichter) (cd, Fries- en Nederlandstalige liedteksten, muziek Ernst Langhout)
2003: Libretto voor rockopera Gysbert, Gysbert (voor rockgroep Reboelje)
2003: Mingd bedriuw / Gemengd bedrijf (met Anne Feddema, Bartle Laverman, Reinder R. van der Leest, gedichten/schilderijen)
2004: Fjoer en Wetter (Vuur en Water) (Friestalig libretto voor volksopera over Bonifatius)
2013: Dagen dûnsje foarby, cd
2018: Poetic Potatoes (met anderen)
Prijzen
1983: Rely Jorritsmapris (verhaal: De jonge frou en de hynst) (De jonge vrouw en de hengst)
1985: Rely Jorritsmapris (gedicht: Lânlibben) (Landleven)
1996: Fedde Schurerpris voor Hauk en Hazze (Haas en Havik)
2022: Rely Jorritsmapriis (verhaal: De dûns)
Nominaties
2017: Gysbert Japicxpriis met Allinne en yn koar / Alleen en in koor
Meer informatie
Eigen website
Jelle van der Meulen, Friese literatuursite
Sietse de Vries, LC 11-02-2005 (vraaggesprek)
Tineke Steenmeijer-Wielenga, De Moanne 2005 nr 8 s. 37-47
Opnamen fan Wilco Berga by Operaesje Fers
©Tresoar, 03-08-2022
