Bruinja, Tsead

Geboren: 17-07-1974, Rinsumageest

• Boeken, AV materiaal, artikelen, handschriften, brieven, muziek

• Digitale Bibliotheek Nederlandse Letteren

• gedichten

• Beeldmateriaal

• Biografie Fries

Leven en werk

Tsead Bruinja verhuisde na zijn middelbareschooltijd van zijn woonplaats Kollum naar Groningen om daar aan de universiteit Engels te studeren.

Later switchte hij naar Fries, maar de echte reden van zijn verblijf aan de universiteit was dat hij tijd wilde hebben om te lezen en te schrijven. Daar stak hij dan ook de meeste tijd in. De studie Fries heeft hij niet afgemaakt. In 2006 haalde hij de bachelorsgraad voor Engelse taal- en letterkunde. Hij woonde ondertussen (vanaf 2004) al in Amsterdam.

Dichter
Bruinja wist al jong dat hij schrijver, dichter of muzikant wilde worden. Zijn eerste gedichten schreef hij in het Engels. Tsead Bruinja is ambitieus en staat met zijn werk in de schijnwerpers. In Groningen was het voorlezen van zijn Engelstalige verzen aanleiding voor een ‘poetrynight’ voor studenten en voor hemzelf het begin van een carrière als organisator van literaire manifestaties zoals ‘Dichters in de Prinsentuin’, ‘Nachtspraak’, ‘Winterschrift’ en ‘Noordschrift’. In 1998 gaf hij in eigen beheer de Nederlandstalige bundel Vreemdgaan uit, in 1999 gevolgd door Startschot. Startschot is eigenlijk meer een bloemlezing, de bundel bevat ook werk van Daniël Dee, Petra Else Jekel en Ramona Maramis.

Hij debuteerde met Friestalige verzen in 1999 in het Fries literair tijdschrift Hjir. Een poosje later kwam hij in de redactie van Hjir. Hij heeft twee jaar in de redactie van Hjir gezeten en daarnaast heeft hij ook nog een paar maanden deel uitgemaakt van de redactie van het literair internettijdschrift Kistwurk. Naast Hjir heeft hij gepubliceerd in het internettijdschrift Farsk en de Nederlandstalige tijdschriften Krakatau, De Poëziekrant en Parmentier. Verder hebben de bladen Passionate, Tzum, Lava, DWB en Bunker Hill  verzen van Bruinja opgenomen. Tsead Bruinja is een meertalig dichter, hij schrijft in het Fries en in het Nederlands. Zijn eerste Friestalige bundel De wizers yn it read verscheen in 2000.

Een terugkerend thema in het werk van Bruinja is het verleden, de moeder, het zusje, de grootvader, maar ook het omgaan met de dood en met de taal, zijn onderwerp in zijn verzen. Henk van der Veer schreef in zijn bespreking van De wizers yn it read (Leeuwarder Courant, 22-08-2002): ‘Heel wat dichtregels van Tsead Bruinja lijken meer dan één betekenis te hebben. Zijn verzen zijn een weerslag van halve gedachten, gevoelens, angsten, grappen, verbazing en herinneringen tegelijk. Hij gebruikt een veelheid aan woorden en zijn doel is niet om ordening in de chaos aan te brengen, hij maakt alleen (taal) opnamen in zijn verzen’.

Nederlandstalige gedichten van Bruinja werden onder andere opgenomen in de verzamelbundel Vanuit de lucht – De eerste generatie dichters van de 21e eeuw (2001). Hij debuteerde in het Nederlands in 1998 met de bundel Vreemd gaan.

Performer
De wat verlegen dichter komt los als hij zijn verzen op het podium voordraagt, als performer komt hij elke week één of meerdere keren voor het voetlicht. Soms alleen, soms met een videokunstenaar en tot de herfst 2004 met Gewassen, met een groepje van twee muzikanten, twee dichters en een videokunstenaar. Bruinja treedt nu geregeld op met de muzikanten Jaap van Keulen, Michiel Rasker of Polo de Haas. Naast optredens in Nederland was hij ook in Engeland (Newcastle), Frankrijk (Toulouse), België (Antwerpen) en in Duitsland (Bremen, Leipzig, Berlijn) te beluisteren. In 2005 deed hij mee aan Poetry International in Rotterdam.

Andere literaire activiteiten
Het leven van Tsead Bruinja speelt zich vooral in literaire kringen af, hij heeft (en had) zitting in literaire jury’s, in het bestuur van It Skriuwersboun en is medeorganisator van literaire manifestaties. Op de site ‘boeken.vpro.nl’ verzorgt Bruinja, samen met Stijn Ekkers, korte recensies van nieuwe Nederlandstalige poëzie. Datzelfde doet hij ook voor het dagblad Trouw en voor Awater, het tijdschrift dat uitgegeven wordt door de Poëzieclub, die eind 2001 opgericht werd door de dichter Gerrit Komrij.

Van, en met hulp van, de Arabische dichter Mowaffk Al Sawad heeft hij verzen vertaald in het Nederlands, die in 2002 verschenen in de bundel Een middag wit als melk. Samen met Hein Jaap Hilarides deed hij de redactie van de tweetalige verzamelbundel Droom in blauwe regenjas/Dream yn blauwe reinjas.

In zijn Groninger tijd, hij woont nu in Amsterdam, hoorde hij met onder andere Albertine Soepboer, Meindert Talma en Nyk de Vries tot de jonge generatie Friese dichters en schrijvers die zorgden voor een nieuw geluid in de Friese literatuur.

Bij de opening van het bezoekerscentrum OBE in het kader van Leeuwarden Kulturele Hoofdstad 2018 maakte Bruinja in samenwerking met Herman van Veen en Jules van Hulst het videokunstwerk Voorlopig Land / Foarlopich Lân, dat werd geprojecteerd op de Oldehove.

In 2019 volgde Tsead Bruinja Ester Naomi Perquin op als 'Dichter des Vaderlands'. Tijdens deze periode zette Bruinja het project 'Portretten in poëzie' op, waarin hij verhalen van bewoners in zorginstellinegn vastlegde. Dat project kreeg een vervolg in 2022, toen onder de vlag van 'City of literature'.

In 2023 schreef Tsead Bruinja het boekenweekgedicht. Dit gedicht ('Anders ben ik met jou') verscheen ook in het Fries, een primeur. In datzelfde jaar verbond Ester Eva Damen in haar driedelige FryslânDOK-serie 'Rûzje wyn' haar herinnering aan Fryslân met werk (zie de link onderaan deze pagina) van o.a. Tsead Bruinja.

Werk

Poëzie
1998: Vreemdgaan
1999: Startschot
2000: De wizers yn it read ('De wijzers in het rood')
2001: De man dy't rinne moat ('De man die lopen moet')
2003: Dat het zo hoorde
2003: Gegrommel fan satyn('Gegrommel van satijn')
2004: Batterij
2004: Droom in blauwe regenjas/Dream yn blauwe reinjas : een keuze uit de nieuwe Friese poëzie sinds  1990/in kar ut de nije Fryske poëzy sûnt 1990  
2004: Kutgedichten : poëzie over de vrouwelijke genitaliën in 69 en enige gedichten (bloemlezing)
2005: Klotengedichten: poëzie over de mannelijke genitaliën in 69 en enige gedichten (bloemlezing)
2005: Gers dat alfêst laket ('Gras dat alvast lacht')
2006: Bang voor de bal
2008: De geboorte van het zwarte paard = De berte fan it swarte hynder : een keuze uit de Friese gedichten
2008: Angel (tweetalig, op tabloidformaat; Nederlands versie als bundel in 2009)
2010: Overwoekerd
2013: Stofsûgersjongers / Stofzuigerzangers; boek met cd; samen met Femke IJlstra (saxofoon) en Mirka Farabegoli (beeldend werk)
2015: Binnenwereld / Buitenwijk
2018: Hingje net alle klean op deselde kapstôk / Hang niet alle kleren aan dezelfde kapstok
2019: Ik ga het donker maken in de bossen van
2020: Springtij - Gedichten over het leven met tbs

Vertalingen
Vertalingen van werk van Tsead Bruinja verschenen in meerdere talen zoals

• Afrikaans: in:  Fragmente – Literary journal, Ontheemdes Breedevallei Dichters / Poëzienacht van die MUSE – Volume II – red. Lina Spies & Floris Brown. Zuid-Afrika
• Arabisch: AHDAQ – Quarterly cultural magazine of modern literature. No 3. Nederland, Amsterdam: 2004
• Engels: Visions International No. 67 – red. Bradley Strahan & Claudia Emerson. USA, Fredericksburg
  Mantis - Journal of Poetry, Criticism & Translation. USA, Stanford: spring 2006
  Pratik Literary Journal. Nepal: spring 2006-05-03
• Duits: STINT – Zeitschrift für Literatur – No. 27 Sprachen der Liebe. Deutschland, Bremen: 2000
  Park – Zeitschrift für neue Literatur – No. 61. Deutschland, Berlin, Dezember 2005
• Frans: Action Poétique – No. 182. La France, Paris, 2005
• Sloveens: Mentor, 1 – 2. Slovenije, Ljubljana, 2006

Diversen
2018: Poetic Potatoes (met anderen)
2021: Mijn overbuurvrouw is een meeuw (bloemlezing coronagedichten, met Wim van Til)
2022: De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie (met werk van Tsjêbbe Hettinga)

Nominaties
2004: Jo Peters Poëzieprijs (voor Dat het zo hoorde)
2012: Ida Gerhardt Poëzieprijs (voor Overwoekerd)
2019: Piter Jellespriis (voor Kapstôk)

Meer informatie
Eigen website van Tsead Bruinja
Jelle van der Meulen Friese literatuursite
Vraaggesprek met Remco Ekkers in Poëziekrant 2004
Interview door Hedwig Terpstra over Stofsûgersjongers/Stofzuigerzangers op Ensafh. 24-04-2013
Brochure 10 books from Friesland 2016
Reinder Storm, Literair Nederland 28-10-2015 (recensie Binnenwereld / Buitenwijk)
Nels Fahner, FD 03-10-2015 (recensie Binnenwereld / Buitenwijk)
Voorlopig Land / Foarlopich lân, Videokunstwerk 2018 (video)
Sietse de Vries, LC 23-02-2018 (Vraaggesprek n.a.v. de verschijning van Hingje net alle klean oan deselde kapstôk)
Thomas de Veen, NRC 17-01-2019
Persbericht Dichter des Vaderlands 01-2019
Thomas de Veen, NRC 17-01-2019 (over Dichter des Vaderlands)
Asing Walthaus, LC 19-01-2019 diel 1 en diel 2 (over Dichter des Vaderlands)
Mirjam Noorduijn, Lezen, Jaargang 14, nummer 1 (over Dichter des Vaderlands)
Joep van Ruiten, LC 07-06-2019 (ferslach presintaasje Ik ga het donker maken in de bossen van)
Pauline Kruithof, FD 06-07-2019 (recensie Ik ga het donker maken in de bossen van)
Arjan Hut, FD 03-01-2020 (over 'Dichter des Vaderlands')
Mirthe Smeets, Meander 05-11-2020 (deel 1) en 26-11-2020 (deel 2)
Rianne Kramer, FD 04-12-2020 (over Springtij)
Arjan Hut, FD 10-01-2021 (recensie Springtij)
Omrop Fryslân, 012021 (vraaggesprek)
Jacob Haagsma, LC 29-01-2021 (terugblik op zijn tijd als Dichter des Vaderlands)
Boekemantsjes (Frank Hopwood en Geart Tigchelaar) over Springtij, Podcast 18-04-2021
Schrijversleven (portret Omrop Fryslân uit 2002)
Ensafh, 02-09-2022 (over 'Portretten in poëzie')
Anna Sofia From, FD 17-11-2022 (over vervolg tournee 'Portretten in Poëzie)
Jacob Haagsma, LC 18-11-2022 (over De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie)
FryslânDOK-serie 'Rûzje wyn', 19-02-2023 (Ester Eva Damen)

©Tresoar, 08-03-2023

(Foto auteur: Tessa Posthuma- de Boer)