Geboren: 24-09-1961, Leeuwarden

Leven en werk

Anne Feddema werd geboren op 24 september 1961 in Leeuwarden. Zijn vader had een kapperszaak aan het Cambuursterpad.

Na zijn middelbareschooltijd studeerde hij een tijdlang aan de Leeuwarder kunstacademie Vredeman de Vries. Later kreeg hij de kans om met een stipendium een postacademische opleiding te volgen aan Ateliers ’63 te Haarlem. Hij kreeg daar begeleiding en steun van bekende kunstenaars als Jan Dibbets, René Daniëls en Marlene Dumas.

Veelzijdig
Anne Feddema is een veelzijdig kunstenaar. Hij is actief als dichter, schrijver van columns, schilder, muzikant en performer. ‘Door met meer disciplines bezig te zijn, blijf ik in beweging en in dialoog,’ zei Feddema daar zelf over in een interview met Gerbrich van der Meer [1].

Radiocolumns
In 1983 vroeg Omrop Fryslân Anne Feddema om voor zijn radio-uitzendingen een column te verzorgen. Feddema zegde toe en schreef zijn columns, die hij ook zelf voorlas, in het Leeuwarders. Gaandeweg sierde hij zijn taalgebruik op met eigen vondsten, hij introduceerde nieuwe woorden om de taal levendig en bij de tijd te houden. Niet iedereen kon dat waarderen, maar Feddema bouwde met zijn radiocolumns een grote schare fans op, die veel plezier beleefden aan de wederwaardigheden van figuren als Dikke Douwe en Appie Hamstra, die Feddema tot leven bracht. ‘De Carmiggelt van Fryslân’ werd hij wel genoemd. Na de 250ste aflevering vond hij het genoeg en zette hij er een punt achter. Van april 2002 tot eind 2006 was hij echter opnieuw te horen als columnist, tot er door een reorganisatie van de programmering bij de omroep een einde kwam aan zijn activiteiten bij de radio.

Dichter
Al schrijft Anne Feddema zijn (radio-)columns in het Leeuwarders, dichten doet hij in het Fries. Zijn eerste gedichten verschenen in 1990 in de Friese literaire tijdschriften Hjir en Trotwaer, later publiceerde hij ook in het internettijdschrift Kistwurk. In 1998 en 1999 droeg hij als Fries dichter zijn verzen voor tijdens Poetry International te Rotterdam.

Debuut
Feddema debuteerde in 1997 met de bundel Slapstickiepenbierings. Hij toont zich in zijn kunstzinnige uitingen verwant aan het Dadaïsme, een stroming in de literatuur, muziek en beeldende kunst die kort na de eerste wereldoorlog ontstond. De Dadaïsten verzetten zich tegen de gangbare ordening in de kunst, omdat die de bestaande maatschappelijke ordening bevestigde. Het was een protest tegen de zinloosheid van oorlogvoering. Van twee bij die kunstrichting aangesloten kunstenaars, Kurt Schwitters en Hans Arp, heeft Feddema verzen vertaald naar het Fries. Ze zijn gebundeld door Museum Smallingerland in Drachten. In zijn bespreking van Slapstickiepenbierings had Henk van der Veer naast complimenten voor het oorspronkelijke taalgebruik en de originele titels ook oog voor die Dada-kant in het werk van Anne Feddema [2]. Piter Yedema zag Feddema’s debuut ‘als voetnoot bij de Friese letteren, maar in potentie leidend naar een niet tegen te houden vernieuwing’ [3]. Tjitte Piebenga wist niet wat hij aan moest met Slapstickiepenbierings [4]. Hij vond de gedichten ‘zelden hilarisch, meeslepend, spits, uitdagend of komisch desnoods, nee, ze verworden tot woordsnoeren met een voorliefde voor (bijvoeglijke) naamwoorden en inflauwe clichés’.

Reidhintsje
Het werk van Anne Feddema kan niet alleen gerangschikt worden onder Dadaïsme, er zijn meer typeringen op zijn werk van toepassing. In 2005 verscheen zijn tweede gedichtenbundel, Reidhintsje op ’e Styx. Recensent Abe de Vries noemde Feddema in zijn bespreking van de bundel een lyrisch absurdist [5]. ‘Uit een aantal van de gedichten blijkt dat de dichter, met technieken ontleend aan absurdistische en dadaïstische voorgangers, uiting wil geven aan wat hem beweegt, aan wat hij heeft liefgehad, aan datgene wat hem betoverde’. En ook: ’Feddema schrijft een humoristisch, verwarrend soort poëzie dat de spot drijft met grammatica, hij bedenkt om de haverklap nieuwe woorden en haalt in zijn verzen vaak de hele kunstgeschiedenis overhoop’ [6]. Een ander opvallend fenomeen in zowel zijn schilderkunst als zijn literaire werk is het grote aantal bekende componisten, schrijvers en schilders dat daarin figureert. Dat gaat van Bach, Mozart, Liszt, Picasso, Poulenc en Dali tot Nietzsche, Reve en Strawinsky. Nog eens Abe de Vries (Farsk, 2005): ’De vraag is natuurlijk: wat moeten al die kunstenaars in deze poëzie? ‘–’ … het dwangmatig refereren – want dat is het – aan beroemde kunstenaars moet te maken hebben met de functie van De Kunst in deze poëzie. Die is, om het maar eens populair te zeggen, één geworden met het leven: leven en kunst zijn niet meer van elkaar te onderscheiden. In alles wat er in het dagelijkse leven plaatsvindt, trilt de kunst mee, kleurt de kunst de gebeurtenissen, eist een plaats op in de teksten. Feddema moet wel een geweldig belang toekennen aan de kunst - en dan vooral aan schilders en componisten’ [7]. In 2009 kreeg Feddema voor zijn tweede bundel de Gysbert Japicxprijs.

Later dichtwerk
In Torpedo’s los (2010) zag Eppie Dam vooral meer van hetzelfde: ‘Hoe lang kan de eenling verder in een formule waarmee hij zich al bewees?’ Hij vond het tijd worden dat Feddema meer van zijn persoonlijke kant laat zien, meer dan in deze bundel tenminste [8]. Cornelis van der Wal [9] was wat dat betreft positiever: ‘De creativiteit spat ervan af!’ Het persoonlijke en meer verdiepende zag Eppie Dam wel in Op myn stjerbêd wol ik tate hawwe, Feddema’s vierde bundel uit 2013 [10]. Hij noemde als voorbeeld de bespiegelende verzen over de dood.

Korte verhalen
Naast poëzie schrijft Feddema ook proza. Verhalen van hem werden gepubliceerd in de Leeuwarder Courant en literair tijdschrift Hjir. In boekvorm verscheen een verhaal van zijn hand in de verzamelbundel It each fan de griffioen (2006). Skúnpútsersgúd (2009) is een bloemlezing van verhalen in stadsdialect die Feddema tussen 1985-1991 en 2002-2006 maakte voor Omrop Fryslân. Het zijn volgens Jaap Krol verhalen over kleine mensen die zich staande proberen te houden in de grote wereld [11]. Hij kon zich goed vinden in de vergelijking die Pieter de Groot maakte met Carmiggelt en prees de bundel vanwege de humor: ‘Ik heb me soms doodgelachen’. De triennen fan Cheetah (2014) is Feddema’s eerste Friestalige verhalenbundel. Het zijn verhalen die eerder verschenen in literaire bladen als Hjir, Ensafh en De Moanne. Jaap Krol zag door de verbinding tussen gewone stervelingen en bijzondere figuren als de schilder Kandinsky, maar ook door het uittekenen van de wereld als groot en absurd decor een vormvaste bundel [12]. Doeke Sijens stelde vast dat de verhalen steeds weer fris en nieuw zijn [13]. Hij gaf de bundel vier van de vijf beschikbare sterren.

Yn 2020 deed Anne Feddema mee [14] aan een van de projecten van Culturele Hoofdstad Galway in Ierland.

Zo is Anne Feddema een schrijver / beeldend kunstenaar met een eigen geluid en kleur. De manier waarop hij onderwerpen als onmacht, dood, droom en angst, op zijn eigen groteske manier verwerkt, zorgt ervoor dat Feddema een unieke plaats inneemt in de Fries-literaire wereld.

Bronnen voor dit artikel

[1] Friesch Dagblad, 25-01-2006
[2]Trotwaer, juny 1998
[3] Hjir, maaie 1998
[4]Leeuwarder Courant, 13-03-1998 (diel 1, 2, 3 en 4)
[5]Farsk, 2005
[6] Farsk, 2003
[7] Farsk, 2005
[8] Leeuwarder Courant, 05-11-2010
[9] Friesch Dagblad, 11-01-2011
[10] Leeuwarder Courant, 16-08-2013
[11] Friesch Dagblad, 24-10-2009
[12] Friesch Dagblad, 21-02-2015
[13] Leeuwarder Courant, 27-02-2015
[14] Wendy Kennedy, Afûk 07-09-2020

Lijst van belangrijkste literaire werk

Poëzie
1997: Slapstickiepenbierings
2005: Reidhintsje op ’e Styx
2010: Torpedo's los
2013: Op myn stjerbêd wol ik tate ha
2020: Lippebiter fan L ./ Lippenbijter van L. (tweetalig)

Proza
2006: Verhaal in It each fan de griffioen (verzamelbundel, samenstelling Ernst Bruinsma en Baukje Wytsma)
2009: Skúnpútsersgúd (Leeuwarder verhalen, eerder voorgelezen op Omrop Fryslân)
2014: De triennen fan Cheetah

Prijzen
2007: Margaretha de Heerprijs van de gemeente Leeuwarden voor zijn schilderskunst
2009: Gysbert Japicxprijs voor Reidhintsje op ’e Styx
2016: Rink van der Veldeprijs voor De triennen fan Cheetah

Nominaties
2015: Longlist Gysbert Japicxprijs met De triennen fan Cheetah

Meer informatie
Jelle van der Meulen, Friese literatuursite
 Anne Feddema's eigen weblog
Brochure 10 books from Friesland 2016
Jacob Haagsma, LC 17-04-2020 (over o.a. Lippebiter fan L.)
Elmar Kuiper, LC 15-05-2020 (recensie Lippebiter fan L.)

Media
Picture poem: 'Disruptive Skepping Fan 'e Poecinema'. Productie: Metafoor Media, in opdracht van Tresoar

'ResponsiveMedia' plugin by Geoff Hayward.

 


©Tresoar, 14-10-2020

 

Alfabetische lijst schrijvers