Geboren: 25-11-1876, Twijzel
Overleden: 05-12-1938, Leeuwarden
-
Boeken, AV materiaal, artikelen, handschriften, brieven, muziek
-
Digitale Bibliotheek Nederlandse Letteren
-
gedichten
-
BEELDMATERIAAL
-
Biografie Fries
Leven en werk
Simke Kloosterman is op 25 november 1876 in Twijzel geboren. Zij was het enige kind van de Friese dichter Jan Ritskes Kloosterman.
Haar vader had een boerderij, maar voelde daar niets voor en liet het al gauw aan een ander over. Voor een meisje van die tijd kreeg Simke Kloosterman een goede opleiding. Zij werd eerst naar de Hofschool in Leeuwarden gestuurd en kreeg later voortgezet onderwijs aan een particuliere school in Groningen. Haar opleiding werd afgerond op een kostschool in Wijk bij Duurstede. Hoewel Simke Kloosterman nooit is getrouwd, heeft zij nooit een baan gehad. Door het geld van haar ouders is zij in staat geweest om zich volledig op het schrijverschap toe te leggen.
Zij debuteerde in het Nederlands in het blad De Hollandsche Lelie, maar schreef, nadat er in 1898 werk van haar was opgenomen in Rjucht en Sljucht, verder alleen in het Fries.
Haar eerste publicatie in boekvorm was Ruth: in hânfol Ieren, een bundel met proza en poëzie die in 1910 uitkwam. Een aantal jaren later zou dat werk voor de Jongfriese dichter Douwe Kalma de aanleiding worden om contact met de schrijfster op te nemen. Zij verloofden officieel, maar die band werd al snel weer verbroken. De vriendschap met Kalma bleef echter haar hele leven lang bestaan en aan haar werk is te merken, dat hij wel invloed op haar heeft gehad.
In 1932 liet zij een keuze uit haar lyrische gedichtenwerk verschijnen onder de titel De wylde fûgel. De bundel liet zien, dat Simke Kloosterman aansluiting had gevonden bij de individualistische dichtkunst van de Jongfriezen. Zij werd geprezen om haar moed, omdat zij als vrouw uiting aan haar gevoelens gaf. Na Titia Brongersma in de 17e eeuw en Kynke Lenige in de 18e eeuw, die beiden maar weinig Fries werk schreven, was Simke Kloosterman de eerste Friese dichteres van formaat. Maar zij was niet de enige: haar net wat jongere tijdgenote Rixt uitte zich toen in de Friese tijdschriften ook al op een persoonlijke , openhartige wijze.
In 1952 verscheen een uitgebreide editie van De wylde fûgel, waarin ook epische (verhalende) gedichten zijn opgenomen. Het is jammer, dat de dichteres niettegenstaande haar zo geprezen moed, toch het meest naaste voor zichzelf heeft willen houden en vanaf haar laatste ziekbed de opdracht heeft gegeven een pakje ( in haar ogen) al te persoonlijke gedichten te verbranden.
Haar betekenis als prozaschrijfster is trouwens toch het grootst. Simke Kloosterman was de eerste die een volledige roman in het Fries heeft geschreven. In De Hoara’s fan Hastings uit 1921 heeft zij een neoromantische visie gegeven op een stuk sociale en famililegeschiedenis uit de omgeving van haar geboorteplaats. Haar tweede grote boek, It Jubeljier, is een historische roman die in de Franse tijd speelt. De schrijfster is wat eenzijdig in haar voorkeur voor de Oranjepartij en dramatisch is de roman niet zo sterk, maar zij kan heel mooi vertellen en een sfeer oproepen, dat het boek zich toch voortreffelijk laat lezen.
Aan proza schreef Simke Kloosterman nog twee bundels met novellen en een met kunstsprookjes. Een heel apart boek voor een literair auteur is haar kookboek De Fryske Petiele.
Om haar te leren kennen is het zinvol de briefwisseling tussen haar en Douwe Kalma te lezen. Die zijn in boekvorm uitgegeven door dr. Dina Simonides.
Simke Kloosterman heeft haar nalatenschap ondergebracht in een ‘leen’, dat haar naam draagt. Uit de fondsen waarover het bestuur van het Simke Kloostermanleen beslist, wordt eenmaal per drie jaar een bedrag beschikbaar gesteld voor de ‘Simke Kloosterman-priis’ die bestemd is voor kinder- en jeugdboeken.
Literatuur
1925: A.N. (Douwe Kalma) in Sljucht en Rjucht , 3-01-1925, no. 52, blz. 653-655 (vraaggesprek)
1928: D. Kalma in De Fryske Skriftekennisse fen 1897-1925, deel I
1938: Simke Kloosterman's lêste gong. Op de njuggende fen wintermoanne 1938 to Twizel. Boekje in memoriam (samengesteld door vrienden)
1940: P.J. Wiersma in De Schouw, 13-04-1940, 'Een Friesche Simke Kloosterman, (1875-1938)'
1940: Dr. D. Kalma in It Beaken, jaargang II, 1940, s. 99-104, 'Oer Simke Kloosterman’s literêre neilittenskip'
1956: J.H.B. in It Heitelân , november 1956, 34e jaargang no. 9, blz. 180-183, 'Simke Kloosterman, de skriuwster út 'e Wâlden'
1956: Y. Poortinga in De Tsjerne, 1956, blz. 338-343, 'Alderserf by Simke Kloosterman'
1960: Dina Simonides, een Friese studie, aangeboden aan Prof. Dr. J.H. Brouwer op zijn zestigste verjaardag. 'Simke Kloosterman's famkesjierren (1876-1893)'
1960: M.A. Boonstra, een Friese studie, aangeboden aan Prof. Dr. J.H. Brouwer op szijn zestigste verjaardag, blz. 219-225, 'Trijeris it Kollumer oproer , E. Halbertsma, S. Kloosterman, F. Haverschmidt'
1963: Dr. Dina Simonides in De fleanende Krie, sept. 1963, 'Eat oer it libben en wurk fan Simke Kloosterman'
1963: Herdenking van A.D. Wumkes, uitgesproken op 25 november 1963 te Buitenpost
1963: Durk van der Ploeg in De Stim fan Fryslân , 22-11-1963, 'Bitinking fiifentwintichste stjerjier fan skriuwster Simke Kloosterman'
1977: Lyts Frisia , 1977 no. 1-2. Woorden bij de Simke Kloosterman Bitinking te Twijzel op 26 nov. 1976, uitgesproken door Ds. A.D. Wumkes, Prof. Dr. W.J. Buma en Dr. Dina Simonides
1970: Dr. D. Simonides, Tekst en útliz
1983: Wieke de Haan, scriptie over De Fryske Petiele
1991: Jan Dotinga, Fan wurden oermânsk: een gedichtencyclus n.a.v. proza en poëzie van Simke Kloosterman
1992: Ph.H. Breuker, Oer de skriuwster, boek en útjeften yn De Hoara's fan Hastings, 1992, Fryske Klassiken: nr.1
1994: Ph.H. Breuker, Oer de skriuwster, boek en útjeften yn It Jubeljier, 1994, Fryske Klassiken: nr.10
Werk:
Romans
1921: De Hoara's fen Hastings (2de dr. 1940; 3de dr. 1943; 4de dr. 1950; 5de dr. 1963; 6e dr. 1978; 7e dr. in 1992)
1927: It Jubeljier: 1793-1813 (2de dr. 1948; 1978 herdruk van de 2de dr.; 3de dr. 1994)
1933: Hengist en Horsa (419 na Chr.) Proza, novelle, naar de sage van Hengist en Horsa. (2e dr. 1976)
1936: Ut de gielgoerde (novellen)
1944: Ut de gielgoerde (novellen en ander proza)
1963: Ut de gielgoerde (bloemlezing Gielgoerde 1936 I en 1944 II)
Gedichten
1910: Ruth: In hân fol ieren (bundel met 17 verzen en 5 verhalen)
1932: De wylde fûgel: verzen (2de dr.1952 De wylde fûgel - verzamelde verzen van Simke Kloosterman, samengesteld door D. Kalma en A.D. Wumkes)
1941: Lisck fen Eijsinga: ballade (bezorgd door Ds. A.D. Wumkes)
1982: Myn lân: keus uit de verzen van Simke Kloosterman (bezorgd door ds A.D. Wumkes)
Diversen
1928: Twiljochtteltsjes: mearkes (2de dr. 1928; 3de dr. 1981)
1932-1933: Lyts Teltsjeboek for Fryske bern (met T. Hellinga-Zwart) 3 delen
1932: Great Teltsjeboek for Fryske bern (met T. Hellinga-Zwart)
1936: Beppe yn ’e fleur (De Fryske Rige VII)
1938: De Fryske Petiele en hwet der op en yn leit (2de bew. dr. 1986, bewerkt door Wieke de Haan)
1962: Simke Kloosterman Spreuken (Met een artikel door A.I. Brouwer-Prakke)
1976: De briefwiksel tusken Simke Kloosterman en Douwe Kalma (bezorgd door Dr. Dina Simonides )
Meer informatie
Jelle van der Meulen, Friese literatuursite
Webside Simke Kloosterman Stifting
©Tresoar, 12-06-2019
